ΡΑΓΚΟΥΤΣΑΡΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

  Το κέφι και το ξεφάντωμα του Καστοριανού καρναβαλιού είναι πλέον γνωστά σε όλους. 

  Τα Ραγκουτσάρια, όπως ονομάζονται τα καρναβάλια, γιορτάζονται από τις 6 μέχρι τις 8 Ιανουαρίου και διατελούν αναβίωση των αρχαίων Διονυσιακών τελετών, που γίνονταν από αρχαιοτάτων χρόνων και σύμφωνα με τους ντόπιους είναι γιορτή που σκοπό έχει να ξεχάσουν τα προβλήματα της χρονιάς.
   Οι εκδηλώσεις των καρναβαλιών αποτελούν κορύφωση των εορτών για την πόλη, γιατί συνδυάζονται με τις εορτές του δωδεκαημέρου. Στα Ραγκουτσάρια παίρνουν μέρος όλοι οι Καστοριανοί, αλλά και πολλοί ξένοι που παρευρίσκονται εκείνες τις μέρες στην πόλη και ξεχύνονται όλοι στους δρόμους και στα σοκάκια, γιορτάζοντας με χορούς, τραγούδια, πειράγματα και με άφθονο κρασί.

    Ακόμη παίρνουν μέρος πολλές ορχήστρες με χάλκινα όργανα, αποτελούμενες από 5 έως 12 άτομα.
    Αν βρεθείτε στην Καστοριά την περίοδο των εκδηλώσεων θα νιώσετε τι θα πει ξεφάντωμα και σίγουρα η όλη διαδικασία δεν θα σας αφήσει αδιάφορους.

Η προέλευση του ονόματος

     Η ονομασία Ραγκουτσάρια, προέρχεται από το λατινικό rogatores, δηλαδή ζητιάνοι, (ακόμη rogatio στα Λατινικά σημαίνει ζητώ), αφού οι μεταμφιεσμένοι ζητούν απ'τους νοικοκύρηδες να τους δώσουν δώρα προκειμένου να διώξουν τα κακά πνεύματα.

Μεταμφιέσεις

     Στην αρχαιότητα οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν σε ζώα όπως για παράδειγμα αγελάδες, ελάφια και τράγους, κατά τη βυζαντινή περίοδο απαγορεύτηκε αυστηρά αυτή η μεταμφίεση, κι έτσι σταδιακά καθιερώθηκαν άλλες μορφές μεταμφίεσης, όπως π.χ. η αλλαγή του φύλου (οι άνδρες φορούν φούστες και μαντήλια και οι γυναίκες μουστάκια και γραβάτες).

Πάντως μέχρι το 1930 στα ραγκουτσάρια κυριαρχούσε η μορφή του Βάκχου. 
    

Ιστορία

     Τα Ραγκουτσάρια έχουν την καταγωγή τους από τα αρχαία Χειμερινά Διονύσια, και είναι γνωστά με αυτό το όνομα μόνο στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, στα οποία υπήρχε ο θίασος των μεταμφιεσμένων που γύριζε από σπίτι σε σπίτι, μπαίνοντας και χαριεντίζοντας με τους νοικοκυραίους ζητώντας κεραστικά και φιλοδωρήματα. Ηταν κρυμμένοι πίσω από προβιές και αυτοσχέδιες μάσκες, φροντίζοντας στην απομάκρυνση των κακών πνευμάτων που ταλαιπωρούσαν τον κόσμο των καιρών εκείνων.

      Κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, οι μεταμφιέσεις συνεχίστηκαν και προστέθηκαν νέες γιορτές. Οι Rogatores (ζητιάνοι), κατά την επίσκεψή τους στα σπίτια της περιοχής έπαιρναν κεραστικά και φιλοδωρήματα, διώχνοντας τα κακά πνεύματα που δυσκόλευαν τη ζωή των ανθρώπων.
      Στους βυζαντινούς χρόνους, οι λατρευτικές γιορτές της Αρχαίας Ελλάδας ήλθαν σε αντίθεση με την επίσημη Χριστιανική Θρησκεία και πολλά στοιχεία χάθηκαν ή ξεχάστηκαν εντελώς. Όμως, αρκετά από αυτά κατόρθωσαν και αντέξανε τον χρόνο και τα εμπόδια, φτάνοντας ως τις μέρες μας.
     Επί Τουρκοκρατίας κατάφεραν να περάσουν το κατώφλι του 20ου αιώνα σαν "τσαρανιασμένοι ραγκουτσάρηδες" (οι βαμμένοι με μαύρο χρώμα στο πρόσωπο και το σώμα).
     Οι κάτοικοι έβγαιναν στους δρόμους μεταμφιεσμένοι πρόχειρα, κάνοντας επισκέψεις σε σπίτια, κυρίως των εορταζομένων και έφταναν απαραίτητα στην πλατεία στο Ντολτσό. Στο όλο σκηνικό απαραίτητα ήταν τα πειράγματα, τα φιλοδωρήματα και τα κεραστικά.
     Μέχρι τη δεκαετία 1920-1930, απαραίτητη ήταν και η παρουσία του Βάκχου με την συνοδεία ενός γαϊδάρου στολισμένου με κληματόφυλλα και στηριγμένο στο σαμάρι του το ξόανο του Θεού Διονύσου, μέσα στο οποίο υπήρχε ένα μικρό βαρελάκι με κρασί.
     Κατά την διάρκεια της δεκαετίας 1940-50 και την επιστροφή πολλών Καστοριανών από το εξωτερικό, άρχισαν να εμφανίζονται και οι νέες αλλαγές στην μεταμφίεση.
     Τα μεγάλα και γνωστά καφενεία "Αίγλη" και "Βυζάντιο" διοργάνωναν ολονύχτια γλέντια, με παρέες μεταμφιεσμένων που άλλες ήταν μεταμφιεσμένες σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα έθιμα, ενώ άλλες άρχισαν να υιοθετούν νέους τρόπους και πρότυπα μεταμφίεσης.
      Στα μέσα της δεκαετίας άρχισε και η βράβευση των μεταμφιεσμένων από το Δήμο Καστοριάς, δίνοντας μια άλλη διάσταση στην όλη διαδικασία.

Τα Ραγκουτσάρια σήμερα

      Η έναρξη του καρναβαλιού πραγματοποιείται τα Θεοφάνια, μετά την ρίψη του σταυρού και τον αγιασμό των υδάτων. Με επίκεντρο την οδό Μητροπόλεως και την πλατεία Ομονοίας οι μεταμφιεσμένοι πηγαινοέρχονται χορεύοντας και διασκεδάζοντας.
    Την δεύτερη μέρα, ανήμερα του Αϊ Γιαννιού, κάθε παρέα πηγαίνει στα σπίτια (όπως γίνοταν και από παλιά), για να διώξουν τα κακά πνεύματα και να παροτρύνουν τους νοικοκυραίους να συμμετέχουν και αυτοί στο ξέφρενο γλέντι.
    Την τρίτη ημέρα κορυφώνονται οι εκδηλώσεις με την μεγάλη παρέλαση (πατερίτσα) των αρμάτων και των μεταμφιεσμένων (μπουλουκιών και σχολικών ομάδων), ξεκινά από το Δημαρχείο, φτάνει στην πλατεία Ομονοίας, αφού περάσει από την οδό Μητροπόλεως και καταλήγει στην πλατεία Ντολτσό. Κατά τη διάρκεια της παρέλασης η οποία διαρκεί αρκετές ώρες, παίρνουν μέρος τα σχολεία και οι παρέες που παρελαύνουν με τα πόδια και με τη συνοδεία των οργάνων.
Στη συνέχεια βραβεύονται οι καλύτερες συμμετοχές στις διάφορες κατηγορίες (εμφάνιση, θέαμα, σάτιρα, παράδοση) με την παράδοση αναμνηστικών.
     Μέσα στην καρδιά του χειμώνα και κατά τη διάρκεια των τελευταίων ωρών του δωδεκαημέρου, η πόλη της Καστοριάς παραδίνεται σ' ένα μοναδικό τριήμερο γλέντι χαράς και ξεφαντώματος, που γεννιέται αυθόρμητα μέσα στις αμέτρητες παρέες των μικρών και μεγάλων που παίρνουν μέρος.
     Το τρήμερο 6, 7 και 8 Ιανουαρίου οι αίθουσες και τα νυκτερινά κέντρα, γεμίζουν από κόσμο, διασκεδάζοντας και ξεφαντώνοντας, φροντίζοντας να διατηρούν τα ήθη και έθιμα της περιοχής.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Κάποια από τα παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μας είναι:

·              Το κρυφτό

·              Η σβούρα

·              Το σχοινάκι

·              Οι βόλοι

·              Τα αγαλματάκια

·              Το "ένα δύο τρία κόκκινο φως"

·              Η μακριά γαϊδούρα

·              Η αμπάριζα

·              Η τυφλόμυγα

·              Το τζαμί

·              Η μικρή Ελένη

·              Περνά περνά η μέλισσα

·              Το σπασμένο τηλέφωνο

·              Η σφεντόνα

·              Το μαντηλάκι

·              Το σκάκι

·              Οι τσουβαλοδρομίες

·              Το λάστιχο

·              Αλάτι ψιλό, αλάτι χοντρό

·              Τα μήλα

·              Το γιο γιο

·              Οι ψείρες

·              Η Πινακωτή

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

Συμεών Σαββίδης "Γύρω γύρω όλοι"

   Παραδοσιακά παιχνίδια ονομάζονται τα παιχνίδια που έπαιζαν οι παλαιότεροι και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά με προφορική περιγραφή ή επίδειξη των μεγαλύτερων προς τους μικρότερους.

  Τα παραδοσιακά παιχνίδια είναι ομαδικά (κρυφτό, μακριά γαϊδούρα, τυφλόμυγα, το μαντίλι, κ.ά.). Υπάρχουν και κάποια που αρχικά ενδέχεται να μοιάζουν ατομικά, αλλά τελικά αποδεικνύονται ομαδικά, καθώς παίζονται διαδοχικά από κάθε ένα παιδί μέσα στην ομάδα. Αυτά έχουν σχέση περισσότερο με την τεχνολογία της κάθε εποχής και τις δεξιότητες των παιδιών, όπως η σφεντόνα, η σβούρα, το τσιλίκι, κ.ά.

  Κάθε παραδοσιακό παιχνίδι εκφράζει την εποχή και την κοινωνία που το δημιούργησε (κοινωνικές σχέσεις, οικονομική κατάσταση, πολιτιστικές αξίες, τεχνολογία, αντιλήψεις για την πολιτική, τον πολιτισμό, το φύλο, τις σχέσεις με τους άλλους λαούς).

  Πολλά παραδοσιακά παιχνίδια παραλλάσσονται και ξεπερνούν τα σύνορα των κρατών και εμφανίζονται σε διάφορους λαούς, όπως το κρυφτό, το κυνηγητό, η μπάλα, το σχοινάκι, οι βώλοι, κ.ά. Για παράδειγμα, το παιχνίδι κουτάκια ή τρικαμούτσι ή κεραμιδάκια, είναι ένα παραδοσιακό παιχνίδι που παίζεται από Τσιγγάνους, Ρώσους και Βλάχους στα Βαλκάνια. (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC_%CF%80%CE%B1%CE%B9%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1)

ΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

                                    ΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

.

Τα “Αρχοντικά” της Καστοριάς στις γειτονιές Απόζαρι και Ντολτσό
Τα αρχοντικά είναι βασικά διώροφα. Στο ισόγειο υπάρχουν οι αποθηκευτικοί χώροι, ενώ στην αυλή οι βοηθητικοί. Στο μεσαίο όροφο βρίσκονται τα δωμάτια χειμερινής διαμονής και ένας εσωτερικός ξύλινος εξώστης (“ηλιακός”). Στον επάνω όροφο, ο οποίος είναι κατασκευασμένος...

Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού Καστοριάς, αρχαιολογικός χώρος, οικομουσείο
Ο αρχαιολογικός χώρος του Δισπηλιού και το Οικομουσείο, βρίσκονται σε απόσταση 7 χλμ από την πόλη της Καστοριάς, στη νότια πλευρά της λίμνης. Εδώ έχει ανασκαφεί ένας λιμναίος οικισμός της Νεότερης Νεολιθικής Περιόδου, που αναπτύχθηκε γύρω από τη λίμνη, από τα μέσα της 6ης μέχρι...

Λαογραφικό Μουσείο Καστοριάς. Αρχοντικό Νεράντζη Αϊβάζη
Σε έναν από τους πιο γραφικούς δρόμους της πόλης, βρίσκεται το αρχοντικό του Νεράντζη Αϊβάζη, το οποίο από το 1975 στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο Καστοριάς. Εδώ βρίσκουν φιλόξενη στέγη οι υλικές μαρτυρίες του τόπου, αντικείμενα από την καθημερινή ζωή...

Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Λαογραφίας και Προϊστορίας
Το νέο αυτό μουσείο ιδρύθηκε στο Μαυροχώρι Καστοριάς, από το ζεύγος Παναγιωτίδη Δημήτρη και Θεοχάρη Θεοφανώ. Σε δύο κτίρια τοπικής αρχιτεκτονικής, παρουσιάζονται σκηνές καθημερινού βίου του λαού μας, αναβιώνοντας ήθη και έθιμα πανελλαδικά...

Σπηλιά του Δράκου
Το σπήλαιο βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πόλης στο 2ο χλμ της παραλίμνιας οδού Σουγγαρίδη, στις περιοχές όπου τα βραχόβουνα συναντούν τις όχθες της λίμνης και λίγο πριν από την Μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας...

Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας
Χτισμένη το 1082 επί Βυζαντινού Αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κομνηνού, αυτός ο Βυζαντινός θησαυρός βρίσκεται σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από το κέντρο της Καστοριάς, δίπλα στη λίμνη...

Η ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΜΑΓΕΥΕΙ...

Η ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΜΑΓΕΥΕΙ....

    Η πόλη της Καστοριάς, απλώνεται αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 620 μέτρων. Είναι χτισμένη πάνω σε μια χερσόνησο, που εισχωρεί στη λίμνη Ορεστιάδα και κάτω από τους εντυπωσιακούς ορεινούς όγκους του Γράμμου και του Βιτσίου. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή ο πληθυσμός της Περιφερειακής Ενότητας ανέρχεται σε 53.483 κατοίκους ενώ η πόλη έχει 20.636 κατοίκους.

  Πρόκειται για μια σύγχρονη πόλη, που έχει διατηρήσει αρκετά τον παραδοσιακό χαρακτήρα και την βυζαντινή αρχιτεκτονική της. Βρίσκεται κτισμένη στις όχθες της λίμνης Ορεστιάδας, το σήμα κατατεθέν της πόλης και ένα πραγματικό στολίδι για ολόκληρο την Π.Ε. . Εξαιτίας της μορφολογίας της θεωρείται η ωραιότερη λίμνη της Ελλάδος και έχει κηρυχθεί «Μνημείο Φυσικού Κάλλους».

  Η πανέμορφη φύση της Καστοριάς προσφέρεται τόσο για χειμερινό, όσο και για θερινό τουρισμό. Ο κάθε επισκέπτης έχει την δυνατότητα να παρατηρήσει από κοντά την παρθένα φύση και το πολυποίκιλο οικοσύστημα της. Σκι στα χιονισμένα βουνά ή εκδρομές στα πυκνά δάση, ενώ το καλοκαίρι , το πράσινο του βουνού και το γαλάζιο της λίμνης αποτελούν το ιδανικό σκηνικό τόσο για ξεκούραση και για εξερεύνηση.